ქართველი ქალი კომპოზიტორები: ამბები ჩვენი საყვარელი მელოდიების მიღმა - Marao

სანამ ქალი კომპოზიტორების შემოქმედებას ჩავუღრმავდებით, მნიშვნელოვანია თავად ქართული მუსიკის კონტექსტის გაგება. საქართველოს აქვს მრავალხმიანი სიმღერის გამორჩეული ტრადიცია, რომელიც იუნესკოს მიერ არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლად არის აღიარებული. მუსიკა ღრმად არის გადაჯაჭვული ქვეყნის რელიგიურ, კულტურულ და ეროვნულ იდენტობასთან, რომელიც ხშირად გამოიხატება საგუნდო ნაწარმოებებით, ტრადიციული ხალხური სიმღერებითა და კლასიკური კომპოზიციებით.

მაშინ, როცა ქალი კომპოზიტორები საქართველოს ადრეულ მუსიკალურ ისტორიაში ცოტანი იყვნენ, ისინი მაინც ღრმად იყვნენ ჩართულნი ერის მუსიკალური მემკვიდრეობის შესრულებასა და შენარჩუნებაში. სოფლად ქალებმა მთავარი როლი შეასრულეს ხალხური მუსიკის ზეპირი ტრადიციების მეშვეობით გადაცემაში. თუმცა, როდესაც საქართველოში ფორმალიზებული მუსიკალური განათლება და კლასიკური კომპოზიცია ჩამოყალიბდა, მამაკაცების მიერ დომინირებულმა ლანდშაფტმა უფრო გაართულა ქალებს ამ სფეროში შეღწევა.

მხოლოდ მე-20 საუკუნეში ქართველმა ქალებმა დაიწყეს წვლილის შეტანა კლასიკურ კომპოზიციაში. ამ პერიოდში გამოჩნდა რამდენიმე პიონერი ქალი კომპოზიტორი, რომლებმაც, მიუხედავად მრავალი ბარიერისასა, იპოვეს გზა, მნიშვნელოვანი წვლილი შეეტანა ქართული მუსიკის განვითარებაში. 

• თათული დოლიძის ფოტოარქივი: როგორ იცვლებოდა ქვეყნის ყველაზე ლამაზი მსახიობი წლების მანძილზე და როგორია მისი განვლილი გზა

ეს სტატია ცდილობს წარმოაჩინოს ქართველ კომპოზიტორ ქალთა წარმოუდგენელი შემოქმედება, რომელთა მხატვრულობამ ხელი შეუწყო ქვეყნის მდიდარი მუსიკალური პეიზაჟის ჩამოყალიბებას.

• მსახიობი "მარიტას" და "შორენა კოლონკელიძის" ხმის უკან - თინათინ მგალობლიშვილი
• ჰედი ლამარის ბრწყინვალე გონება: ჰოლივუდის მსახიობი, რომელმაც GPS და WI-FI გამოიგონა

ნუნუ დუღაშვილი

ნუნუ დუღაშვილი დაიბადა 1933 წლის 7 თებერვალს. პირველი ნაწარმოები, „პატარა მწყემსის სიმღერა“, ნუნუმ 5 წლის ასაკში შექმნა. სწავლობდა ნიჭიერთა მუსიკალურ ათწლედში, შემდეგ კი დაამთავრა თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის სახელმწიფო კონსერვატორია, სადაც კომპოზიციის განხრით სწავლობდა ანდრია ბალანჩივაძის ხელმძღვანელობით. ნუნუ დუღაშვილის სიმღერები გამოირჩევა ეროვნული კოლორიტით და ხალხურ მელოდიებთან სიახლოვით. მისი ცნობილი სიმღერებია: „ქუთაისო“, „იმერეთის ნიავი“, „ღმერთი სიყვარულისა“, „ბათუმი რად ღირს, მარტო“, „ჩემი სიმღერა“, „კახეთო“, „სამშობლო“, „თბილისო, სიყვარულო“. ასევე დაწერილი აქვს საფორტეპიანო კონცერტი, საფორტეპიანო სონატა, მუსიკა დოკუმენტური და სატელევიზიო, აგრეთვე თოჯინური ფილმებისათვის.

• მისი სიმღერა „ქართული ხალხური რომანსი“ შესრულდა პრაღაში საერთაშორისო ჯაზ-ფესტივალზე, სადაც გიული ჩოხელმა ამ სიმღერით ოქროს მედალი მოიპოვა.  
• ნუნუ დუღაშვილის სიმღერა „გადამრიე, გადამრიეს“ (1975) საქართველოს სახელმწიფო ტელევიზიის პროგრამის ყოველდღიური გადაცემების დასაწყისსა და დასასრულს გამოიყენებოდა.

ნუნუ დუღაშვილის შემოქმედება დღემდე რჩება ქართული მუსიკის განუყოფელ ნაწილად და მისი ნამუშევრები მრავალი თაობის მსმენელისთვის საყვარელია.

მარიკა კვალიაშვილი

მარიკა კვალიაშვილი დაიბადა 1937 წლის 7 მაისს. 1961-2006 წლებში იყო თბილისის N1 მუსიკალური სკოლის პედაგოგი (თეორიული საგნები). საქართველოს რუსთაველის საზოგადოების კულტურული განყოფილების თავმჯდომარე. დააარსა პროექტი „ქართული სიმღერის პროპაგანდა“.

მარიკა კვალიაშვილი არის ცნობილი ქართველი კომპოზიტორი, რომლის შემოქმედებამ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა ქართული მუსიკის განვითარებაზე. მისი ოჯახი გამოირჩევა მუსიკალური ტრადიციებით: მისი ქალიშვილი, ეკა კვალიაშვილი, არის ცნობილი მომღერალი, ხოლო შვილიშვილი, ნუკა გვალია, ასევე წარმატებული მუსიკოსია.  

2023 წლის 8 მაისს, 86 წლის ასაკში, მარიკა კვალიაშვილმა გამართა რიგით მეექვსე შემოქმედებითი საღამო, სადაც წარმოდგენილი იყო მისი ახალი და ცნობილი სიმღერები. ღონისძიებაში მონაწილეობდნენ სხვადასხვა პროფესიის წარმომადგენლები, მათ შორის ექიმები, ტელეწამყვანები და კომპოზიტორები.

მაცაცო სეფისკვერაძე

რუსუდან (მაცაცო) სებისკვერაძე 1946 წელს, ზესტაფონში ტრადიციულად მუსიკალურ ოჯახში დაიბადა. როგორც ცნობილია, მისი წინაპრები უბისას ეკლესიის მგალობლები იყვნენ. რუსუდან სებისკვერაძის სიმღერებში გამოყენებულია თითქმის ყველა დიდი ქართველი პოეტის ლექსი.

მაცაცო სებისკვერაძის შემოქმედება მოიცავს როგორც ინსტრუმენტულ, ასევე ვოკალურ ნაწარმოებებს. მისი მუსიკა გამოირჩევა მელოდიურობითა და ემოციურობით, რაც მას პოპულარულს ხდის როგორც პროფესიონალ მუსიკოსებს, ასევე მსმენელებს შორის.

მაცაცო სებისკვერაძე აქტიურად მონაწილეობს კულტურულ ღონისძიებებში და აგრძელებს ახალი ნაწარმოებების შექმნას, რაც მის შემოქმედებას მუდმივად აქტუალურს ხდის.

მისი მუსიკა შთაგონების წყაროა მრავალი ახალგაზრდა მუსიკოსისთვის და მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ქართული მუსიკის პოპულარიზაციაში.

მერი დავითაშვილი

მერი დავითაშვილი დაიბადა 1924 წლის 13 მარტს. უმეტესად მუშაობდა საბავშვო მუსიკის დარგში. დაწერილი აქვს ორი საბავშვო ოპერა: „ქაჯანა“ და „ნაცარქექია“, მის სახელს ეკუთვნის ასევე სხვა მრავალი საბავშვო სიმღერა, მუსიკა საბავშვო სრულმეტრაჟიანი და ნახატი ფილმებისათვის („მანანა“, „მტრობა“, „ხელმარჯვე ოსტატი“, „ჩხიკვთა ქორწილი“, „წუნა და წრუწუნა“, „რწყილი და ჭიანჭველა“, „სათაგური“ და სხვა).

მერი დავითაშვილი ცნობილია როგორც საბავშვო სიმღერების ავტორი. მისი შემოქმედება მოიცავს 150-ზე მეტ საბავშვო სიმღერას, საბავშვო სიმღერების კრებულებს, ციკლებს, ინსტრუმენტულ პიესებს, სონატინებსა და ანსამბლებს. მისი ნაწარმოებები დიდი პოპულარობით სარგებლობდა ბავშვებსა და მუსიკოსებს შორის.  

გარდა ამისა, მერი დავითაშვილი აქტიურად მუშაობდა თეატრსა და კინოში. იგი არის არაერთი ცნობილი ქართული სიმღერის ავტორი, მათ შორის კინოფილმ "მანანას" და მულტიპლიკაციური ფილმებისათვის - "მტრობა", "ხელმარჯვე ოსტატი", "ჩხიკვთა ქორწილი", "წუნა და წრუწუნა".  

ნუნუ გაბუნია 

ნუნუ გაბუნია არის ცნობილი ქართველი კომპოზიტორი, რომლის შემოქმედება მოიცავს როგორც პოპულარულ სიმღერებს, ასევე ოპერებს, ბალეტებსა და სიმფონიურ ნაწარმოებებს. მისი მუსიკა მრავალი წლის განმავლობაში ამდიდრებს ქართულ კულტურას და მრავალ თაობას ახსოვს მისი მელოდიები.

2022 წლის 31 ოქტომბერს, რუსთაველის თეატრში გაიმართა ნუნუ გაბუნიას 80 წლის იუბილესადმი მიძღვნილი შემოქმედებითი საღამო. საღამოზე შესრულდა კომპოზიტორის ნაკლებად ცნობილი ნაწარმოებები საბალეტო დადგმებიდან, ოპერეტებიდან და ანიმაციური ფილმებიდან, რაც მსმენელს მისი შემოქმედების მრავალფეროვნებას აცნობდა.

ნუნუ გაბუნიას შვილიშვილი, ნინუცა ბედიაშვილი, ასევე მუსიკალური კარიერით არის დაკავებული. ნინუცა აღნიშნავს, რომ ბებიის გავლენა მის მუსიკალურ განვითარებაზე მნიშვნელოვანი იყო და ამაყობს, რომ ნუნუ გაბუნიას ოჯახში გაიზარდა.